ابزارهای مدیریت، عناصر و روش‌هایی هستند که تصمیم‌گیران را قادر می‌سازد و به آنان کمک می‌کند تا انتخاب‌های عقلایی و آگاهانه را از میان اقدامات مختلف صورت دهند. این ابزارها طیف وسیعی از روش‌ها، هم کمی و هم کیفی را از رشته‌هایی مانند هیدرولوژی، هیدرولیک، علوم زیست‌محیطی، مهندسی سیستم، علوم حقوقی، جامعه‌شناسی و اقتصاد شامل می‌شوند.
برای پیشرفت در راستای یکپارچه‌نگری، لازم است ابزارهایی گزینش شوند که با واقعیات موجود انطباق بهتری دارند، یعنی با در نظرگرفتن اجماع کنونی اجتماعی و سیاسی، منابع موجود، شرایط جغرافیایی، اجتماعی و اقتصادی؛ و از آنها در عمل استفاده مناسب به عمل آید.
بدین منظور ضروری است که تصمیم‌گیران ابزارهای مدیریت، و تجربه‌ها و درس‌هایی را که در کاربست این ابزارها در شرایط مختلف به دست آمده بشناسند ، تا امکان انتخاب بهترین گزینه‌هایی که با شرایط مورد نظر تطبیق دارد فراهم گردد.
در این قسمت، ابزارهای مدیریت شناسایی و سپس بر اساس اهداف آنها در 9 دسته گروه‌بندی شده‌اند:
- ارزیابی منابع آب (3-1): به جمع‌آوری، تحلیل، و مدل‌سازی اطلاعات محیط فیزیکی (به ویژه هیدرولوژیکی)، بیولوژیکی و انسانی مرتبط با مدیریت آب می‌پردازد.
- برنامه‌های یکپارچه‌نگری (3-2): ابزارهای مورد نیاز برای فرایند برنامه‌ریزی، یکپارچه‌سازی جنبه‌های زیست‌محیطی، اجتماعی و اقتصادی مدیریت منابع آب را شامل می‌شود.
- مدیریت تقاضا (3-3): به اقداماتی اطلاق می‌شود که با هدف ارتقای کارآیی در مصرف، حفظ آب، بازچرخانی و استفاده مجدد آب صورت می‌گیرد.
- ابزارهای تغییر اجتماعی (3-4): به ابزارهایی می‌پردازد که به دنبال بهبود مدیریت آب از طریق تغییر در رفتار طرف‌های دخیل در مدیریت آن است.
- حل تعارض (3-5): آن دسته از ابزارها را شامل می‌شود که به دنبال پیش‌بینی، پیشگیری و مدیریت تعارضات، اجتناب از رسیدن به بن‌بست و دستیابی به راه‌حل‌های برنده- برنده هستند.
- مقررات (3-6): مقررات الزامی یا مقرراتی که اقدامات معینی را مجاز می‌داند، یا شماری از نتایج مرتبط با مدیریت آب، خدمات آب، یا استفاده از اراضی را مشخص می‌کند.
- ابزارهای اقتصادی (3-7): ساز و کارهای اقتصادی مانند بازارها، نرخ‌گذاری، جریمه و یارانه با هدف دستیابی به کارآیی بالاتر در تخصیص آب، کاهش مصرف و حفاظت منابع آب، یا تدارک صحیح خدمات آب معرفی می‌شوند.
- مدیریت و تبادل اطلاعات (3-8): ابزارهایی را شامل می‌شود که اطلاعات را در اختیار ذینفعان مختلف، متخصصان و عموم مردم قرار می‌دهند تا مشارکت و فرایند تصمیم‌گیری ارتقا یابد.
- ابزارهای ارزیابی (3-9): ابزارهایی مانند مدیریت ریسک و آسیب‌پذیری، ارزیابی‌های زیست‌محیطی و اقتصادی معرفی می‌شوند که به طراحی برنامه‌های خوب با اطمینان از مشارکت تمام طرف‌های ذینفع و تخصیص بهتر منابع کمک خواهد کرد.